sobota, 10 czerwca 2017

Jamnik – borsuczy pies

Jamnik pochodzi z Niemiec. Jego niemiecka nazwa – Dachshund, oznacza w dosłownym tłumaczeniu borsuczy pies (der Hund - pies, der Dachs - borsuk). Inne wersje niemieckiej nazwy to der Dackel oraz der Teckel, nie kryjące w sobie już borsuczych pierwiastków słowotwórczych, oznaczające po prostu jamnika. Etymologia tej nazwy związana jest z wykorzystywaniem jej do polowań na borsuki oraz z tym, że jamniki mają zbliżoną do borsuków budowę ciała – skrócone kufy, masywniejsze łapy, wagę nie przekraczającą dziesięciu kilogramów. Używane do polowań, były tresowane na: psy zaganiające, buszujące, poskokowce, norowce. Wypłaszały z nor borsuki, zaganiały dziki, ścigały się po chaszczach. Do tej pory psy te, wykorzystuje się do polowań. Dokładnie do wyganiania lisów z ich jam (z czego właśnie wziął się polski odpowiednik Dachshunda - Jamnik).
Dachshund po polsku
Słownik języka polskiego PWN podaje: jamnik niewielki pies myśliwski lub pokojowy o krótkich krzywych nogach' od XVII w.; cz jamnik też ' mieszkający w jamie'; z pol.: ukr. jamnyk 'jamnik' , może i cz. jamnik w znaczeniu 'pies' (od Jungmanna, który to przejął z Lindego, por. niżej inne cz. nazwy tego psa). Od przymiotnika jumny (cz.dawne jamny). Podstawowe znaczenie 'pies jamny', ponieważ używa się go do wyszczuwania zwierząt z jamy, por. nornik, "jamnik": nora 'nora'. W innych językach nazwa tych psów, stoi właśnie , w związku z nazwą zwierząt, na które się z tymi psami poluje. Niem. Dachshund 'jamnik' (Dachs 'borsuk', Hund 'pies'). Stąd kalka językowa: cz. jezercik 'jamnik': jezevec 'borsuk' p. jaźwiec; słowac. jazercik 'jamnik': juzvec 'borsuk' (z niem. pożyczone także ros. taksa 'jamnik').
W Słowniku etymolgoicznym języka polskiego może znależć informacje: jamnik M III, DB. -a, N. )kiem; lm M. - i << pies z rasy psów myśliwskich charakteryzującej się niskim wzrostem, długim tułowiem, i krótkimi i krzywymi nogami; używany do tropienia zwierząt kryjącyh się w norach; także trzymany jako pies pokojowy; lm rasa tych psów>>: Czarny, żółty, podpalany jamnik. Krótkowłosy,długowłosy, szorstkowłosy jamnik.
jamnikowaty rzad. <>: Jamnikowaty kundel. Jamnikowate nogi.
W Słowniku języka polskiego Samuela Bogumiła Lindego czytamy: JAMNIK a, m., JAMNICZEK, czka, m., zdrobn., rodzaj psów, które zowią taxami, są nizkie, cienkie, długie, z krzywemi nogami; z któremi polują na borsuki, wlałszy bowiem w jamę, dają znać, gdzie się borsuk znajduje. Można ich użyć i na kuny.
Widzimy więc, że we wszystkich słownikowych definicjach podkreślany jest związek nazwy z użytkowością jamnika, polowaniem na borsuki, podstawą słowotwórczą w języku polskim jest słowo: jama. W niemieckim nazwa rasy została skojarzona bezpośrednio ze zwierzęciem na, które przy pomocy jamników można było polować.
Źródła zdjęć:
[http://polki.pl/dom/zwierzeta,jamnik-szorstkowlosy-charakterystyka-rasy,10413225,artykul.html]
[https://pl.wikipedia.org/wiki/Jamnik#/media/File:Standard-Dachshund.jpg]
Bibliografia:
Słownik języka polskiego PWN, pod red. E. Sobol, Warszawa 1995
Słownik etymologiczny języka polskiego, pod red. F. Sławskiego, Kraków 1952-1956
Słownik języka polskiego, pod red. S.B. Linde, Warszawa 1857

wtorek, 16 maja 2017

101 łat Dalmatyńczyka.

Skąd nazwa dalmatyńczyk? Czy rasa pochodzi z Dalmacji? 
Jak tak naprawdę powstała ta rasa? 



Pierwszy opis tej rasy można spotkać w kronice biskupa Petera Bakica z jednej z chorwackich diecezji, w pierwszej połowie XVIII wieku. Anders Kaczkemeta w swojej kronice z 1737 roku, podaje pełną charakterystykę rasy razem z łacińską nazwą Canis Dalmaticus. W 1771 rasa ta została opisana pod dzisiejszą nazwą przez Thomasa Pennanta w Synponis of Quadrupeds. Pennant przypisał rasie dalmackie pochodzenie i opisał jako wybitnie niezależną. 
W 1790 roku Thomas Bewick nazywa te psy "dalmatyńskimi bądź karecianymi".
Międzynarodowa Federacja Kynologiczna oficjalnie zarejestrowała rasę w 1955 roku, pod nazwą "dalmatyński pies myśliwski".
Jego pochodzenie nie jest znane, według niektórych badaczy psy te pochodzą z Indii, a w średniowieczu razem z Cyganami przywędrowały do Dalmacji. Jednak kiedy trafiły one do Francji z Dalmacji znane były pod nazwą wyżły regusańskie lub legawce dalmatyńskie, a kiedy dotarły do Wielkiej Brytanii znane były pod nazwą psy galicyjskie. Do Polski przywędrowały już pod nazwą Dalmatinnis.
Wielokrotnie przypisywano pokrewieństwo dalmatyńczykom z gończym istryjskim i dogiem niemieckim, ale badania genetyczne wykluczyły te możliwości. Rasa prawdopodobnie pochodzi z Anglii i została wyhodowana z połączenia trzech ras. Gończego bengalskiego, pointa i białego teriera. 
Rasa zyskała ogromną popularność po premierze książki 101 dalmatyńczyków autorstwa Dodi'ego Smitha, z 1956 roku, jak i po animacji Disneya o tym samym tytule.



Dalmatyńczyki są psami myśliwskimi, nic więc dziwnego, że cechuje je doskonała muskulatura ciała, długie, chude nogi. 
Najbardziej charakterystyczne jest jednak umaszczenie psa, biały w czarne lub brązowe cętki. Warto zaznaczyć, że dalmatyńczyki rodzą się bez owych charakterystycznych kropek, nabywają je dopiero w pierwszych tygodniach życia, cętki z czasem ciemnieją lub stają się brązowe.
W średniowieczu psiaki te były ulubieńcami możnowładców, szczególnie upodobano je sobie w Watykanie i kilku kolejnych papieży było miłośnikami tej rasy. Popularność ich była tak wielka, że znajdowały się one nawet w herbie papieskim.
Amerykańscy strażacy zaś uczynili sobie z tej rasy żywą maskotkę, gdyż wedle pewnej legedny pies ten ma dar wyczuwania pożaru. 
Dalmatyńczyki są psami niezwykle towarzyskimi i rodzinnymi, ponoć uwielbiają towarzystwo koni.


K.K.

(http://naszepsy.pl/dalmatynczyk-w-pigulce/)
(http://www.piesporadnik.pl/title,pid,45,oid,47,cid,63.html)
(https://pl.wikipedia.org/wiki/Dalmaty%C5%84czyk)

poniedziałek, 8 maja 2017

Co wspólnego z motylem ma papilon?

Francuz.
Łączy w sobie cechy zarówno spaniela jak i szpica.

Z jednej strony zaklasyfikowany do kategorii psów ozdobnych. 

Z drugiej strony,  znakomity łowca szczurów. 
O kim mowa?



Epagneul nain continental a Oreilles Droites,



Continental Toy Spaniel Papillon,



po naszemu, 
po prostu: papillon.


Rasa o której mowa, uznawana jest za jedną z najstarszych w Europie, jej początki sięgają już XVI wieku.  Pierwsze informacje o sprzedaży psa tej rasy, pochodzą z 1545 roku.
Dziś papillon to mały, wesoły spaniel, o harmonijnej budowie ciała i długiej, jedwabistej sierści. Włosie powinno być szczególnie obfite i pofalowane w okolicy uszu, którym to pies ten, zawdzięcza swoją  ciekawą nazwę...

                       
Czworonogi na płótnie i pieskie życie po   
                                             Rewolucji

This way to home
(https://davansapaintings.wordpress.com/about/dog-paintings/)
W wieku XVIII papillony zabawiały damy, w większości dworów szlacheckich w Europie. Szczególną popularnością cieszyły się w Hiszpanii. Zostały  uwiecznione w twórczości Goyi, Rubensa, Van Dycka i innych. Były psami-zabawkami, ozdobami, towarzyszami przyjacielskich i elitarnych spotkań. Nadejście Rewolucji Francuskiej diametralnie zmieniło ich los. Wcześniej uznawane za synonim luksusu i pozycji społecznej, teraz musiały dzielić niedole swoich właścicieli, którym wydarzenia Rewolucji często odbierały nie tylko majątek, ale i życie.




Ćma ozdobna czy motyl do towarzystwa?

Słowo papillon po francusku oznacza motyl. Do czego właściwie miało nawiązywać? Do skrzydeł oczywiście.
Uszy papillonów są sterczące, wysoko osadzone. Między oczami występuje biała strzałka, która ma uosabiać tułów motyla, a uszy to skrzydła.
Co ciekawe, jeśli mówimy o spanielu kontynentalnym papillon jest jedną, z dwóch jego odmian. Druga nazwa, również wywodząca się z języka francuskiego brzmi phalène i oznacza ćmę. Psy tej odmiany posiadają uszy zwisające, które na myśl przywodzą, dla odmiany, skrzydła śpiącej ćmy.Ścisły wzorzec phalene powstał w 1937 roku, natomiast papillona w 1934 roku.


(https://www.pies.pl/wp-content/uploads/2014/10/papillon.png
(http://psy-pies.com/artykul/spaniel-kontynentalny-miniaturowy-papillon,72.html)
(http://www.szarik.pl/rasa-123-spaniel-kontynentalny-miniaturowy-papillon.html)
(http://www.piesporadnik.pl/title,pid,45,oid,47,cid,227.html)
(http://img.zszywka.pl/1/0291/5089/moj-papilon.jpg)


A.M.

niedziela, 30 kwietnia 2017

Czy każdy bernardyn pochodzi z klasztoru?

Czy bernardyn jest rasą popularną? 
W Polsce uznawana jest za rzadką.
Czy jest rasą rozpoznawalną i znaną? 
To zmierzyć jest o wiele trudniej, lecz na pewno każdy zapytany o film Beethoven, od razu skojarzy niebagatelnej wielkości psisko, które jednak wzbudzało zachwyt i czułość zamiast strachu. Zabawką, którą większość z dzieci miała, wśród stadek maskotek, był brązowo-biały piesek z beczułką na szyi. Czy zdawałeś/łaś sobie sprawę z tego, że był to pluszowy odpowiednik psa świętego Bernarda?


Pies świętego Bernarda


Bernardyny są narodową rasą Szwajcarii. Należą do psów molosowatych, w typie górskim, są znane od (co najmniej) XVII wieku. Obecnie bernardyny są nieczęsto spotykanymi, ale dobrze znanymi psami do towarzystwa, stróżującymi i gospodarskimi. Przedstawiciele tej rasy należą do największych i najcięższych psów. Jakie były początki tej rasy a przede wszystkim tej nazwy?

Prawdopodobnie Rzymianie przyprowadzili ze sobą do Alp agresywne mastify. Krzyżowały one się tam z rodzimymi rasami i w ten sposób utworzyły się dwie grupy psów, lżejsze (od, których pochodzi większość teraźniejszych psów pasterskich) i cięższe, od których pochodzi między innymi bernardyn.

Barry, pies świętego Bernarda czy pies z Wielkiej Przełęczy?


Nazwa rasy została utworzona od klasztoru kanoników na Wielkiej przełęczy św. Bernarda.
Został on założony około 1050 r. przez św. Bernarda z Menthon. Z dawnych kronik wiadomo, że mnisi wyhodowali te psy w wieku XVII, by pełniły funkcję psów pociągowych i stróżujących.
Później odkryli, że pies ten, idealnie sprawdzi się w pomocy przy wyszukiwaniu i ratowaniu pielgrzymów, zaginionych w górskich śnieżycach. Sylwetki bernardynów przedstawiano na obrazach począwszy od roku 1695, a z roku 1707 pochodzą zapiski klasztorne na ich temat.
Legendy głoszą, że bernardyny ratowały same, zasypanych lawiną turystów.
W beczułkach na szyji, miały nosić trunek dla rozgrzania zmarźniętych ludzi.
Nie można ich nazwać francuskimi pieskami..

Znaną historią jest ta, o bohaterstwie bernardyna imieniem Barry. Ratował on ludzi na przełęczy św. Bernarda, legenda głosi, że uratował on 40 osób i zginął by uratować 41. Pomnik tego psa znajduje się w Cimetière des Chiens.

Nazwa niemiecka: St. Bernhardshund, Bernhardiner,


angielska:  St. Bernard


A.M.

środa, 26 kwietnia 2017

Czemu mops się nudzi?

Dlaczego mówimy, że nudzimy się jak mops? I czy ten pies może się nudzić? W sumie takie ciągłe spanie i bawienie się może być nudne, ale chyba nie oto chodzi. Przecież każdy pies zachowuje się podobnie , a mimo to nie mówimy, że się nudzimy jak dalmatyńczyk lub owczarek niemiecki.


Rasa pochodzi z Chin. Mopsy były psami cesarskimi, za ich hodowlę poza pałacem groziła kara śmierci. W Europie znalazły się w XV wieku za sprawą Hiszpanów i Portugalczyków. Na Satrym Kontynencie ich miłośnikami stali się również władcy i ludzie zamożni.

W XVII wieku jedno z towarzystw należących do loży masońskich założyło zakon na ziemiach niemieckich, którego symbolem stał się mops. Pies ten był postrzegany przez członków tego stowarzyszenia jako uosobienie zaufania i wierności. W 1745 roku oficjalnie powstał w Norymberdze Zakon Mopsów, do którego najczęściej należeli ewangeliccy szlachcice.

Myśląc o mopsach i bogaczach chyba każdemu na myśl przychodzi Percy z disneyowskiej animacji Pocahontas.Piesek ten brał kąpiele bąbelkowe, zajadła wiśnie i noszono go na mięciutkiej podusi. Krótko mówiąc miał pieskie życie i na pewno się nie nudził.


Czemu w takim razie mopsy mają się nudzić? Upodobaliśmy sobie właśnie mopsa na wzór i uosobienie lenistwa za sprawą charakterystycznego wyglądu jego pyska. Słowo mops pochodzi od niderlandzkiego czasownika mopperen oznaczającego "mruczeć", "brzęczeć", "chrapać".
Czasownik sich mopsen w języku niemieckim i mope w angielskim oznacza nudzić się, co doskonale współgra z ponurym wyrazem pyska mopsa. Mopperen pochodzi od staroniemieckiego mup oznaczającego wykrzywiać twarz i robić miny. W niemieckim istniało także słowo muff oznaczające tyle co krzywić usta. W staroangielskim mops to stroić miny.
Język rosyjski, niemiecki, słowacki i szwedzki przyjęły tę samą nazwę dla tej rasy.

Zatem, mops tylko wygląda jakby się nudził. Na pewno każdy z tych upodobanych sobie przez bogaczy psów ma ciekawe życie, w którym nie ma miejsca na nudę.
K.K.