Od Canis lupus do Canis lupus familiaris

Każdy z nas na pewno kiedyś miał w ręku książkę z dziedziny kynologii. Tysiąc raz psów, Encyklopedia ras, Jak wybrać dla siebie idealnego pupila, Najpiękniejsze rasy psów ozdobnych...

Nawet dla kogoś kto nigdy nie cieszył się towarzystwem czworonoga we własnym domu, nie będzie wyzywaniem wymienienie kilku ras psów. Dobrze znamy małe słodkie yorki, budzące respekt amstaffy czy pokraczne jamniki. Ale czy zastanawiałeś się kiedyś, skąd wziął się ten podział? Kiedy ludzie zapragnęli stworzyć a może po prostu zaklasyfikować te zwierzęta? Dlaczego nadali im akurat takie nazwy? Z czym słowo pies kojarzyło się ludziom żyjącym setki lat temu a jak my je rozumiemy?Postaramy się znaleźć odpowiedzi na te pytania.

                                  Od Canis lupus do Canis lupus familiaris

Przyjmujemy, że udomowienie psa miało miejsce w XII wieku, nie ma co do tego pewności ze względu na to, że historia powstania psa domowego i rozwój jego gatunku przez długi czas nie interesowały historyków. Hans Raber  podaje jednak, że już w mezolicie (około 8000 – 4800 p.n.e.) ludzie próbowali udomowić te psowate, które próbowały przyłączyć się do ich społeczności. Potrzeba posiadania tych zwierząt zrodziła się gdy ludzie zaczęli porzucać koczowniczy tryb życia, osiadając na danych terenach zajmowali się uprawą ziemi i hodowlą bydła a psowate mogły im zapewnić bezpieczeństwo i pomóc w zaganianiu zwierząt pasterskich. Do dzisiaj naukowcy formułują nowe tezy na temat rozwoju gatunku psa domowego ale jedno pozostaje pewne. Zarówno niepozorny Chihuahua jak i największy z wielkich Dog niemiecki, swoje pochodzenie zawdzięczają Canis lupus czyli wilkowi szaremu.

Na początku ewolucja rasy przebiegała w sposób dość przypadkowy. Osobniki, które mieszkały na zbliżonych terenach krzyżowały się ze sobą. Ludzie obserwując je, zauważyli jednak, że niektóre z nich mają inną budowę ciała, zróżnicowane zachowanie, zrozumieli, że jedne sprawdzają się w konkretnych sytuacjach lepiej niż inne. Uświadomienie sobie przez ludzi, że mogą wyhodować psa odpowiadającego ich potrzebom było punktem kulminacyjnym i rozpoczęło świadome krzyżowanie, dążące do uzyskania oczekiwanych cech budowy i temperamentu tych zwierząt. Do Yorka czy Chichuachy droga jednak była wtedy daleka. Na początku liczyła się po prostu użytkowość. Na psa nie patrzono jak na przyjaciela, tylko jak na zwierzę robocze, które jednak łatwiej było skłonić do współpracy z człowiekiem. Po pewnym okresie udomowiania tych zwierząt i kojarzeniu ich ze sobą w coraz bardziej świadomy sposób, wyodrębnił się gatunek Canis familiaris, czyli pies domowy. Wreszcie powstały cztery grupy z których w przyszłości wyodrębniły się rasy, które rozpoznajemy dziś.

Są to:

Canis familiaris Leinieri - charty

Canis familiaris Matris optimae - psy pasterskie

Canis familiaris Intermedius - spaniele, gryffony, szpice

Canis familiaris Inostranzewi - dogi, molosy, bouviery

Na kiedy jednak dokładnie możemy datować "powstanie" psa domowego? Na podstawie badań przeprowadzonych w 2000 ustalono, że psy oddzieliły się od wilków około 125 tysięcy lat temu a 15-40 tysięcy lat temu wyodrębniły się jako gatunek.

                                Skąd jednak wzięła się łacińska nazwa?

Karol Linneusz opisał naukowo psa w 1758 pod nazwą Canis familiaris Linnaeus, 1758. W tej samej pracy Linneusz opisał wilka pod nazwą Canis lupus. Kiedy uzgodniono, że pies prawdopodobnie pochodzi od wilka, nazwa systematyczna (naukowa) psa została zmieniona zgodnie z zasadami nomenklatury zoologicznej na Canis lupus f. familiaris – czyli forma domowa wilka, w skrócie C. l. familiaris. Ze względu na powszechność stosowania pierwszej nazwy, jaką nadał psu Linneusz – Canis familiaris, w 2003 r. Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej dopuściła stosowanie obydwu nazw jako poprawnych nazw naukowych. Zarówno Canis familiaris, jak i Canis lupus familiaris są poprawnymi nazwami systematycznymi psa domowego. W przypadku tej drugiej nazwy należy pamiętać, że w drodze wyjątku nie jest to trynominalna nazwa podgatunku, lecz uproszczony zapis nazwy formy udomowionej Canis lupus f. familiaris. Pies domowy nie jest podgatunkiem wilka.

(http://atlas-zwierzat.pl/1/psowate/pies-domowy)

A.M.